Olej z soi GMO może pomóc w walce z epidemią otyłości?

Spożywanie oleju sojowego uzyskiwanego z genetycznie modyfikowanej soi Plenish może prowadzić do obniżenia nadwagi – na takie zjawisko wskazują rezultaty badań, których wyniki opublikowano na początku października w czasopiśmie „Scientific Reports” [1].

Soja Plenish została uzyskana przez naukowców firmy DuPont. W roślinie „wyciszono” gen enzymu desaturazy omega-6 odpowiedzialnej za syntezę wielonienasyconego kwasu linolowego powstającego z kwasu oleinowego. Obecność dużej ilości (ok. 65 proc.) wielonienasyconych kwasów (np. kwas linolowy) powoduje niestabilność olejów sojowych. Z tego powodu są one poddawane procesowi utwardzania (stabilizacji). Niestety skutkuje on powstawaniem szkodliwych dla zdrowia tłuszczów typu trans.

Obniżenie ekspresji desaturazy w soi Plenish skutkowało zwiększeniem poziomu korzystnego kwasu oleinowego do 75 proc. (konwencjonalna soja zawiera jedynie 22 proc.). Dodatkowo o 20 proc. zmniejszyła się zawartość nasyconego („złego”) kwasu palmitynowego. Ilość niestabilnego wielonienasyconego kwasu linolenowego spadła poniżej 3 proc. (Rysunek 1).

Dzięki modyfikacji genetycznej skład kwasów tłuszczowych soi GM jest niemal identyczny jak oliwy z oliwek, powszechnie uważanej za jeden z najzdrowszych rodzajów oleju roślinnego. Olej Plenish ma zaś korzystniejszy od oliwy z oliwek stosunek kwasów Omega-6 do Omega-3 (3:1 vs. 9:1). Idealna z punktu widzenia potrzeb żywieniowych jest proporcja 2:1.

Zmiany w składzie kwasów tłuszczowych powodują, że olej z soi Plenish jest bardziej stabilny, dzięki czemu nie ma konieczności poddawania go procesowi utwardzania, w wyniku którego powstają znacznie duże ilości szkodliwych tłuszczy trans. Spożywane w nadmiarze przyczyniają się do chorób układu naczyniowo-sercowego oraz sprzyjają powstawaniu cukrzycy.

Okazuje się jednak, że opisane wyżej korzyści są najprawdopodobniej niejedynymi zaletami soi Plenish.

Naukowcy z Kaliforni (UC Davis) przeprowadzili szeroko zakrojone doświadczenia na myszach laboratoryjnych. Zwierzęta podzielono na cztery grupy, którym podawano karmę o takiej samej zawartości tłuszczów – karma pierwszej zawierała olej sojowy, kolejnych grup odpowiednio: olej sojowy z soi Plenish, olej kokosowy, oliwę z oliwek. Następnie obserwowano wpływ diety na parametry zdrowotne i metaboliczne organizmu, a przede wszystkim wpływ na rozwój otyłości.

Najmniej niekorzystnych efektów metabolicznych obserwowano u myszy, których karma zawierała tłuszcze pochodzące z oleju kokosowego (o wysokiej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych). Najgorzej „wypadła” karma zawierająca tłuszcz z oleju pozyskanego z konwencjonalnej soi.

Myszy będące na diecie zawierającej olej soi GM (Plenish) charakteryzowały się mniejszą nadwagą o ok. 15 proc. w stosunku do grupy, której karma zawierała olej z konwencjonalnej soi. Zwierzęta charakteryzowały się również mniejszą opornością na insulinę. Efekty były identyczne z tymi, jakie obserwowano u grupy zwierząt, których karma zawierała oliwę z oliwek.

Rezultaty badań mogą mieć daleko idące implikacje. Potwierdzają negatywny wpływ spożywania dużej ilości olejów roślinnych na rozwój nadwagi. Olej sojowy stanowi 60 proc. spożywanych olejów jadalnych w USA. Rozpowszechnienie wykorzystania oleju sojowego w diecie skorelowane jest z epidemią otyłości obserwowaną w USA (jak również ze zjawiskiem wzrostu masy ciała zwierząt laboratoryjnych, których pasza zawiera soję). W ostatnich latach pojawia się coraz więcej głosów mówiących o tym, że kwestia wpływu różnych rodzajów kwasów tłuszczowych na zdrowie człowieka jest nieco bardziej skomplikowana niż tylko podział na „złe” – nasycone kwasy tłuszczowe (zwierzęce) oraz „dobre” – nienasycone kwasy tłuszczowe (roślinne).

Wskazuje się, że być może duża zawartość kwasu linolenowego w olejach roślinnych sprzyja powstawaniu nadwagi. Zapotrzebowanie człowieka na kwas linolenowy wynosi ok. 1-2 proc. w stosunku do pozostałych kwasów, podczas gdy konwencjonalna soja ma ok. 8 proc. Soja Plenish zawiera go nieco poniżej 3 proc. Ten fakt najprawdopodobniej powoduje, że spożywanie oleju soi Plenish skutkuje mniejszą nadwagą w porównaniu do zwierząt spożywających tłuszcz z konwencjonalnej soi.

Zapewne nie będzie łatwo zrezygnować ze spożywania oleju sojowego na dużą skalę. Jednak znaczącą poprawę sytuacji niosłoby zastąpienie oleju pozyskiwanego z konwencjonalnej soi tym z soi Plenish (GM). Jeśli efekty na człowieku byłyby podobne do tych obserwowanych u zwierząt laboratoryjnych, to zapewne skutki byłyby pozytywne dla zdrowia ludzi – obniżenie nadwagi.

Soja Plenish została wprowadzona do uprawy w roku 2010. Jej uprawa cieszy się dużym zainteresowaniem wśród rolników. Szacuje się, że w roku 2017 areał uprawy soi Plenish wyniósł ok. 300 tys. hektarów i będzie systematycznie wzrastał.

Więcej o soi GMO do przeczytania we wpisie poświęconemu soi Plenish:
Olej Plenish z soi GMO zdrowszy od oliwy z oliwek

[1] Omega-6 and omega-3 oxylipins are implicated in soybean oil-induced obesity in mice