Papież Franciszek nie lubi GMO

Z pontyfikatem papieża Franciszka wielu zwolenników wykorzystania roślin genetycznie modyfikowanych wiązało duże nadzieje.

Jorge Mario Bergoglio jest Argentyńczykiem. Argentyna jest jednym z liderów w uprawie roślin GM na świecie. Dzięki GMO produkcja roślinna w tym kraju zrewolucjonizowała się, a kraj stał się jednym z największych eksporterów produktów roślinnych. Wydawało się, że papież pochodzący z państwa, które tak wiele zyskało dzięki GMO, będzie patrzył bardziej przychylnym okiem na zastosowanie biotechnologii w rolnictwie.

Nadzieje okazały się płonne. Dziś media żyją przedwczesnym wyciekiem „ekologicznej” encykliki autorstwa papieża Franciszka. Znajdują się w niej fragmenty poświęcone roślinom GM. Mimo zwrócenia uwagi Franciszka, że technologia ta może być pożyteczna, w większości papież skupia się na krytyce technologii. Niestety, podobnie jak w przypadku ruchów anty-GMO – używa w tym celu argumentów, które nie są bezpośrednio związane z sama technologią lub są powszechnymi problemami rolnictwa, jednak przypisuje się je do GMO.

Przybliżmy niektóre cytaty z najnowszej encykliki:

Chociaż nie ma dostatecznych dowodów na szkodliwość roślin transgenicznych dla zdrowia człowieka a w niektórych regionach świata przyczyniły się one do rozwiązania problemów i wzrostu rozwoju gospodarczego, istnieją istotne problemy, o których nie możemy zapominać.

Jak wspomniałem, papież zdaje się dostrzegać, że technologia nie tylko nie stanowi zagrożenia, ale może przynieść znaczące korzyści. W dalszej części czytamy jednak:

Wprowadzenie do uprawy roślin GM w wielu regionach spowodowało koncentrację ziemi w rękach nielicznych, poprzez wyparcie drobnych rolników.

Papież Franciszek błędnie przypisuje problem koncentracji ziemi roślinom genetycznie modyfikowanym. Sama technologia niewiele zmienia w tej kwestii. Niezależnie od tego, czy są to rośliny GM, czy konwencjonalnie następuje i następować będzie koncentracja ziemi w duże gospodarstwa.

Dalej papież Franciszek wysuwa coraz cięższe argumenty:

Rozprzestrzenianie się upraw GM niszczy skomplikowane sieci ekosystemów, przyczynia się do redukcji bioróżnorodności w produkcji i wpływa na przyszłość i teraźniejszość lokalnych gospodarek.

Poza końcówką tego zdania o wpływie na lokalne gospodarki, który szczególnie w państwach biednych i rozwijających się jest więcej niż pozytywny, ze zdaniem tym nie można się w ogóle zgodzić. Nie ma żadnych dowodów na to, że uprawa roślin GM w jakikolwiek sposób wpływa niszcząco na ekosystemy – wręcz przeciwnie. Dysponujemy bogatą literaturą naukową, potwierdzającą, że GMO w rolnictwie to mniejsze zużycie pestycydów, mniejsza emisja gazów cieplarnianych, mniejsze zapotrzebowanie na ziemię uprawną, mniejsze zużycie wody, a w niektórych uprawach także i zwiększenie bioróżnorodności form żywych.

Kolejne zdanie:

W wielu państwach istnieje tendencja do rozwoju oligopoli w produkcji nasiennej i produktów wykorzystywanych do prowadzenia upraw, a gdy uwzględnić produkcję sterylnych nasion uzależnienie rolników od firm pogłębia się.

I kolejny raz mamy błędną diagnozę problemu – oligopolizacji rynku nasiennego. Owszem, takie zjawisko obserwujemy, ale dotyczy ono nie tylko roślin GM, ale także konwencjonalnych. Duże firmy skupują mniejsze spółki hodowlane i firmy nasienne. Nie jest to problem technologii, a raczej pewnych regulacji prawnych, które sprzyjają takiej sytuacji i nad tym raczej należałoby się pochylić.

Druga część zdania, traktująca o technologii sterylnych nasion, jest po prostu nieprawdą. Na rynku nie ma ani jednej odmiany rośliny GM, którą zmodyfikowano w ten sposób, by wytwarzały sterylne (bezpłodne) nasiona. Jest to mit od lat rozpowszechniany przez liczne organizacje anty-GMO, który nie ma żadnego poparcia w rzeczywistości.

W innych zdaniach papież zwraca uwagę, by rozważyć aspekty etyczne związane z wykorzystaniem roślin GM w rolnictwie, z czym należy się zgodzić. Powiem więcej, należy rozważyć także aspekty etyczne związane z niewykorzystaniem roślin GM, takie jak śmierć tysięcy dzieci z powodu blokowania humanitarnego projektu Złotego ryżu czy skazywanie rolniczych społeczeństw Azji i Afryki na tkwienie w biedzie.

W dalszej części papież wzywa do przeprowadzenia dogłębnych analiz związanych z wykorzystaniem GMO w rolnictwie, jak i do przeprowadzenia niezależnych i kompleksowych badań naukowych. Poza tym, że tego typu badań i analiz wykonano dotychczas bardzo dużo, to można w zasadzie przyklasnąć temu pomysłowi. Pytanie tylko, jak długo jeszcze będziemy badać i analizować, i nadal nie będziemy wyciągać z tych badań żadnych wniosków? Najnowsza encyklika papieża wskazuje, że stan ten może trwać bez końca.

Jak widać, papież nie szczędzi krytyki pod adresem roślin genetycznie modyfikowanych. Papież podąża niestety drogą polityków i aktywistów, czyli odrzuca dostępną wiedzę naukową i fakty na rzecz własnych przekonań. Dziwi mnie to o tyle, że papież ma zaplecze z którego rad mógłby skorzystać.

Papieska Akademia Nauk trzy razy organizowała specjalne panele naukowe dotyczące wykorzystania GMO w rolnictwie. W 2000, 2004 roku oraz – ostatni raz – w roku 2009. Zazwyczaj brali w nich udział naukowcy z całego świata oraz naukowcy z Akademii (z dziedzin pokrewnych rolnictwu i biologii). Każdy z paneli kończył się wydaniem oficjalnego dokumentu, w którym stwierdzano, że należy korzystać z roślin GM w rolnictwie (w skrócie).

Pope Francis slams GMOs and pesticides