Konflikt interesów a badania bezpieczeństwa GMO

W świecie naukowym panuje dosyć zgodny konsensus naukowy co do bezpieczeństwa roślin GM i produktów żywnościowych z nich uzyskiwanych [1].

W styczniu Prezydium Polskiej Akademii Nauk poparło stanowisko Komitetu Biotechnologii PAN ws. nowelizacji ustawy o GMO [2], w którym m.in. przeczytać możemy:

…40 lat stosowania inżynierii genetycznej przyniosło wiele nowych leków oraz innych produktów i nigdy, w żadnym miejscu na świecie, nie wyrządziło jakichkolwiek szkód człowiekowi lub środowisku.

Skąd naukowcy wiedzą, że GMO nie stanowi dla nas dodatkowego zagrożenia? Z własnego doświadczenia wiem, że do takich wniosków dochodzi się m.in. poprzez analizę wielu publikacji naukowych poświęconych temu zagadnieniu. Skoro w zdecydowanej większości badań rezultaty są pozytywne dla GMO, to nie ma podstaw podejrzewać, iż rośliny GM i/lub żywność GM stanowi dla nas dodatkowe zagrożenie.

Tylko czy można ufać rezultatom badań naukowych? Według oponentów GMO – zdecydowanie nie. Dlaczego? Według organizacji zwalczających GMO badań bezpieczeństwa roślin GM nie można uznać za wiarygodne, bo w zdecydowanej większości są wykonywane bezpośrednio przez firmy biotechnologiczne lub finansują one badania prowadzone przez naukowców jednostek publicznych. Jak wiele mitów związanych z GMO także i ten, w starciu z faktami, okazuje się mieć niewiele wspólnego z rzeczywistością.

Kwestię występowania konfliktu interesów (COI) w badaniach oceny ryzyka roślin GM postanowił przeanalizować pan Miguel Sanchez. Rezultaty swych dociekań opublikował w najnowszym numerze „Nature Biotechnology” [3]. Wydaje mi się, że to najszersze opracowanie traktujące na powyższy temat.

W swej analizie autor pracy uwzględnił łącznie 698 oryginalnych doniesień, które opublikowane zostały w recenzowanych czasopismach naukowych (peer-review) w okresie 1993-2014. Publikacje obejmowały badania GMO pod kątem: toksykologii, żywienia, alergenności, równoważności składnikowej, obecności mykotoksyn, efektów niezamierzonych etc. Pan Sanchez poszukiwał danych o finansowym konflikcie interesów (badania finansowane przez przemysł) oraz zawodowym konflikcie interesów (jeżeli przynajmniej jeden z autorów był związany z przemysłem). Jaki był rezultat tego niezmiernie ciekawego poszukiwania?

Z całą pewnością praca pana Sancheza bezlitośnie rozprawia się z tezą, że zdecydowana większość badań bezpieczeństwa GMO jest finansowana przez firmy sektora agrobiotechnologicznego. Spośród wszystkich doniesień uwzględnionych w analizie tylko w 25,8 proc. przypadków stwierdzono występowanie konfliktu interesów (finansowego lub zawodowego). W przypadku 58,3 proc. publikacji nie stwierdzono takiego zjawiska (finansowanie zapewne ze źródeł publicznych). W pozostałych pracach (15,9 proc.) nie udało się ustalić istnienia lub braku COI.

Jeśli więc na podstawie powyższych danych możemy wyciągać jakiekolwiek wnioski na temat występowania COI w badaniach bezpieczeństwa GMO, to będzie on przeciwny do najczęściej rozpowszechnianych tez. Zdecydowana większość badań na temat oceny ryzyka roślin GM/żywności GM nie jest finansowana przez przemysł lub realizowana przez naukowców blisko z nim powiązanych.

PS Pan Sanchez postanowił przy okazji ocenić rezultaty badań z przeanalizowanych prac. W przytłaczającej większości (ponad 95 proc.) wnioski z badań ryzyka związanego z roślinami GM były pozytywne = nie stwierdzono negatywnych skutków, które można by wiązać z GMO.

1 – Scientific consensus on GMO safety stronger than for global warming
2 – Zmiany w ustawie o GMO. Naukowcy zaniepokojeni
3- Conflict of interests and evidence base for GM crops food/feed safety research