Wstydliwa rocznica

Mija 15 lat, od kiedy zespół naukowców – kierowany przez Ingo Potrykusa i Petera Beyera – opracował genetycznie modyfikowany ryż wzbogacony o prekursora witaminy A – beta-karoten. W założeniu Złoty Ryż (Golden Rice) miał pomóc dzieciom cierpiącym z powodu niedoboru witamina A w diecie (VAD).

Rocznie ok. 100-200 tys. dzieci umiera z powodu niedoboru witaminy A (drugie tyle oślepnie na całe życie). Od lat, z różnym powodzeniem, podejmowane są próby redukcji problemu VAD. Ryż stanowi podstawę żywienia ponad 50 proc. ludzkości, co robi z niego świetnego kandydata do zastosowania jako „nośnik” prekursora witaminy A.

Analizy wykazały, że już 76 gramów ugotowanego Złotego Ryżu zapewnia dzienne zapotrzebowanie dziecka na tę witaminę. Złoty ryż miał być udostępniany rolnikom w zagrożonych rejonach świata za darmo. Mija 15 lat od uzyskania pierwszych ulepszonych roślin, a najbardziej potrzebujący nie mogą go spożywać. Nie jest on uprawiany nigdzie na świecie. Z bardzo prostej przyczyny – to organizm genetycznie modyfikowany (GMO).

Od samego początku humanitarny projekt Golden Rice jest atakowany przez organizacje zwalczające GMO. Skutecznie torpedują one próby wprowadzenia ulepszonego ryżu do uprawy na zagrożonych terenach. Niewątpliwie największe „zasługi” należy oddać organizacji Greenpeace. Aktywiści nie tylko uniemożliwiają wprowadzenie ryżu do uprawy, ale starają się utrudnić również prowadzenie upraw doświadczalnych [1]. Głośnym echem w mediach w 2013 roku odbiła się informacja o zniszczeniu przez grupkę aktywistów poletek doświadczalnych ze Złotym ryżem [2].

Nieokreślone są zarzuty organizacji anty-GMO zwalczające humanitarny projekt Golden Rice. Ponoć obawiają się, że Złoty Ryż okaże się skuteczny w redukowaniu niedoboru witaminy A, czyli będzie chronił dzieci przed ślepotą i śmiercią. Sukces projektu Golden Rice mógłby odmienić postrzeganie roślin GM przez międzynarodowe społeczeństwo, co doprowadziłoby do szerszej akceptacji GMO w rolnictwie. Zresztą mówią o tym np. członkowie organizacji Resistance and Solidarity Against Agrochemical TNCs, którzy nie ukrywają, dlaczego walczą ze Złotym ryżem: „Ma on być koniem trojańskim dla pozostałych organizmów genetycznie modyfikowanych“ [4].

Jak widać, organizacje anty-GMO poświęcą tysiące istnień ludzkich tylko po to, by utrudnić wykorzystanie pożytecznej technologii ulepszania roślin użytkowych. W związku z powyższym nie dziwi, że działania grup anty-GMO wobec Złotego Ryżu niektórzy prominentni naukowcy określają mianem „zbrodni przeciw ludzkości” (laureat Nobla, prof. Richard J. Roberts) [3].

Jedno jest pewne – Złoty Ryż nie zlikwiduje całkowicie problemu niedoboru witaminy A w diecie. Jednak nawet jeśli pomógłby tylko niewielkiej części potrzebujących, to uratowane istnienia ludzkie w przeciągu tych 15 lat od jego opracowania liczone byłyby obecnie prawdopodobnie w dziesiątkach tysięcy. Naukowcy z USA i Niemiec wykonali szacunkowe obliczenia i okazało się, że w samych Indiach rezygnacja z wykorzystania Złotego Ryżu skutkowała ok. 2 mld. dol. strat dla gospodarki i śmiercią ok. 1,4 mln dzieci przez 10 lat [6].

Złoty ryż nadal czeka na pozwolenie na uprawę (najprawdopodobniej za 2 lata rozpocznie się jego uprawa w Filipinach). Te 15 lat to wstyd dla całej społeczności międzynarodowej. Ofiary ideologicznej walki z technologią zapewne nie doczekają się pomnika w reprezentacyjnych częściach zachodnich metropolii. Pozostaje żal i nadzieja. Żal tysięcy istnień ludzkich. Nadzieja, że jednak losy humanitarnego projektu w końcu się odmienią, a za kolejne 15 lat będziemy czytać o milionach dzieci, które uniknęły śmierci i kalectwa, ponieważ mogły spożywać ulepszony ryż.