GMO Box Office – Wrzesień

Top 3 wydarzenia miesiąca

1. Organizacja AGRA (Alliance for Green Revolution in Africa) opublikowała raport pt.: African Agricultural Status Report 2013 o stanie rolnictwa afrykańskiego, w którym rozpatrywano problematykę wykorzystania biotechnologii rolniczej KLIK. Autorzy raportu dostrzegają nieuzasadniony strach krajów afrykańskich do GMO podsycany przez grupy anty-GMO. Kofi Annan (szef AGRA) stwierdził: „afrykański strach przed GMO jest farsą.”

2. Publikacja naukowa podsumowująca badania dotyczące bezpieczeństwa GMO za okres ostaniach 10-ciu lat KLIK. Dotychczas przeprowadzone badania nie przyniosły dowodów na istnienie bezpośredniego ryzyka wiążącego się z wykorzystaniem GMO.

3. Filipiny. Złoty Ryż był zdecydowanie w centrum uwagi w tym miesiącu. Komentarze i reakcje po akcji aktywistów, podczas której zniszczyli poletka doświadczalne Złotego Ryżu (Golden Rice):

-Testy Złotego Ryżu (Golden Rice) będą nadal kontynuowane. Tak brzmi oświadczenie naukowców prowadzących projekt wprowadzenia ulepszonych odmian ryżu do uprawy KLIK. Zniszczone w zeszłym miesiącu doświadczenie polowe było jednym z kilku prowadzonych na terenie kraju. Naukowcy ocenią czy utrata części danych będzie stanowić dużą przeszkodę w uzyskaniu pozwolenia na uprawę Złotego Ryżu w Filipinach;

– W oficjalnym oświadczeniu Narodowa Akademia Nauk (odpowiednik polskiego PAN) potępiła postępowanie aktywistów, wyrażając ubolewanie, że niszczy się eksperymenty będące częścią humanitarnego projektu KLIK;

– Amerykańskie Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Nauki (AAAS), zrzeszające 262 towarzystwa naukowe i akademie oraz wielu wybitnych naukowców, potępiło atak na poletka doświadczalne Złotego Ryżu KLIK;

– Na stronach Międzynarodowego Instytutu Badań nad Ryżem (IRRI) umieszczony został film z podziękowaniami dla międzynarodowej społeczności naukowej, która w zdecydowany sposób potępiła akty wandalizmu dokonane na poletkach doświadczalnych Złotego Ryżu KLIK;

– Przypominam również o petycji skierowanej do środowiska naukowego, w której można wyrazić swój sprzeciw dla działań aktywistów KLIK. Dotychczas zebrano ponad 6000 podpisów.

– Wywiad z prof. Ingo Potrykusem, twórcą Złotego Ryżu KLIK.

Doniesienia naukowe/Publikacje/Raporty:

1. Wpływ karmienia szczurów laboratoryjnych ryżem Bt (TT51) na układ rozrodczy samców KLIK. Wśród wykonywanych pomiarów nie obserwowano negatywnych skutków karmienia ryżem Bt na układ rozrodczy samców w porównaniu do grupy kontrolnej.

2. Piramidowanie genów Bt cry1Ia8 i cry1Ba3 w kapuście zapewnia skuteczną odporność na szkodnika tantnisia krzyżowaczka KLIK.

3. Brytyjski Komitet Doradczy ds. Uwalniania do Środowiska (ACRE) opublikował trzy raporty na temat regulacji obejmujących organizmy genetycznie modyfikowane. W pierwszym (Towards an evidence-based regulatory system for GMOs) omawiany jest wpływ obecnych regulacji na przyszłość całej technologii. W drugim (Why a modern understanding of genomes demonstrates the need for a new regulatory system for GMOs) dyskutowana jest zasadność istnienia systemu autoryzacji nowych organizmów, który skupia się na technologii a nie na właściwościach nowego organizmu. W trzecim (Towards a more effective approach to environmental risk assessment under current GMO legislation) omawiane są sposoby na zwiększenie efektywności procesu oceny ryzyka dla środowiska.

4. Publikacja Panelu naukowego GMO Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA): Przegląd metod kompleksowej oceny ryzyka żywności GM uzyskanej z organizmów o zmienionym składzie odżywczym KLIK.

5. Brak negatywnego wpływu kukurydzy z genem Cry1F na biologię pasożyta Cotesia marginiventris KLIK.

6. Wpływ pyłku bawełny Bt z pojedynczym genem Bt lub odmiany typu „stack” na organizmy niedocelowe: pszczołę miodną i jedwabniki KLIK. Nie stwierdzono negatywnego wpływu pyłku transgenicznej bawełny na biologię obu gatunków.

7. Transgeniczna ciecierzyca (Bt): najbardziej pożądana roślina strączkowa GM w Indiach KLIK.

8. Biotechnologia rolnicza: ekonomika, ekologia, etyka i przyszłość KLIK.

9. Jak bezpieczna ma być żywność GM? Przegląd wyników badań bezpieczeństwa GMO – Nature Biotechnology KLIK. „Żywność GM nie odpowiada za żaden przypadek negatywnego oddziaływania na zdrowie ludzkie”.

10. Panel naukowy GMO EFSA na wniosek Komisji Europejskiej, opracował opinię naukową dotyczącą wprowadzenia przez Luksemburg moratorium na uprawę kukurydzy MON810 KLIK. W uzasadnieniu czytamy, iż państwo to nie przedstawiło żadnych nowych dowodów naukowych, które mogłyby uzasadnić wprowadzenie moratorium.

11. Panel naukowy GMO EFSA na wniosek Komisji Europejskiej, opracował opinię naukową dotyczącą wprowadzenia przez Włochy moratorium na uprawę kukurydzy MON810 KLIK. W uzasadnieniu czytamy, iż państwo to nie przedstawiło żadnych nowych dowodów naukowych, które mogłyby uzasadnić wprowadzenie moratorium.

12. Wpływ uprawy bakłażana Bt (odporny na szkodniki) na skład mikroflory bakteryjnej ryzosfery KLIK. Nie stwierdzono negatywnego wpływu.

13. Okrągły stół dla zastosowania biotechnologii w uprawie bawełny – Raport z 72-go posiedzenia Międzynarodowej Rady ds. Bawełny KLIK. Sukcesy, stan obecny i wyzwania w uprawie bawełny Bt.

14. Odporność szkodników na białko Cry1Ab w uprawie kukurydzy: doświadczenia z RPA KLIK.

15. Obecność niewielkich ilości nieautoryzowanych odmian GM w produktach: stan obecny i metody detekcji KLIK.

16. Wpływ genetycznie modyfikowanych odmian na strukturę kosztów produkcji kukurydzy i soi w Kanadzie KLIK.

Polska

1. Polska wolna od upraw GMO? KLIK PL. Wśród ponad 9 tys. gospodarstw uprawiających w Polsce kukurydzę, które skontrolowała w ostatnich miesiącach Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa pod kątem obecności zakazanego u nas gatunku MON810 – wątpliwości wzbudziły tylko trzy przypadki. Dotyczą rolników z województw opolskiego i śląskiego.

Europa

1. Raport USDA nt. stanu biotechnologii rolniczej w Ukrainie, Węgrzech.

2. Wielka Brytania. Brytyjscy naukowcy chcą zmodyfikować genetycznie fasolę KLIK PL. Fasola należy do najbardziej popularnych produktów spożywczych w Wielkiej Brytanii. W kraju jednak panuje nieodpowiednie środowisko, przez co ziarna są uprawiane poza krajem oraz importowane głównie z Kanady. Z tych powodów naukowcy planują zmodyfikować genetycznie ziarna fasoli tak, aby można było je hodować na Wyspach Brytyjskich.

3. Poprzez zamykanie drzwi dla organizmów genetycznie modyfikowanych Unia Europejska stawia na politykę zamiast wsłuchać się w naukę, pozostawiając rolników europejskich daleko w tyle za światową konkurencją KLIK.

4. Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) upomina Komisję Europejską by nie postępowała sprzecznie z własnymi dyrektywami, dotyczącymi deregulacji odmian GMO na terenie Unii Europejskiej KLIK. Komisja Europejska łamie własne ustawodawstwo nagminnie przekraczając dozwolony czas na podjęcie decyzji o autoryzacji nowych odmian GMO. Obecnie to łącznie 51 lat opóźnień w autoryzacji produktów GM. Skarga do ETS złożyła firma Pioneer, która czeka ponad 12 lat na dokończenie procesu autoryzacji genetycznie modyfikowanej kukurydzy MON1507.

5. Włoscy rolnicy stojący na przegranej pozycji w walce ze szkodnikami słono płacą za strach polityków przed GMO KLIK. Włoscy rolnicy nie mogą uprawiać odmian GM odpornych na szkodniki. Z tego powodu ziarno konwencjonalnych roślin często jest zanieczyszczone rakotwórczymi mykotoksynami i nie nadaje się nawet do karmienia zwierząt. W związku z niedoborem ziaren wysokiej jakości, postanowiono importować materiał z … USA, czyli ziarno odmian GMO tyle, że uprawianych w Stanach Zjednoczonych.

6. Rosja. Rząd przyjął mapę drogową „Rozwój Biotechnologii i Inżynierii Genetycznej”. Przyjęcie planu wytycznych to kolejny krok na drodze do wprowadzenia w życie wcześniej zapowiadanego programu strategicznego o nazwie Rozległy Plan Rozwoju Biotechnologii w Rosji do roku 2020 KLIK.

7. Estonia. Naukowcy uzyskali transgeniczne ciele. Do genomu zwierzęcia wstawiono kopię genu kodującego ludzki hormon wzrostu. Substancja ta ma być produkowana w mleku dorosłych osobników, a następnie z niego izolowana, a następnie stosowana w różnych terapiach KLIK.

Świat

1. Zmodyfikowane E. coli potrafią zidentyfikować i zneutralizować patogeny – sukces biologii syntetycznej KLIK PL. Zmodyfikowana genetycznie bakteria Escherichia coli może przyczynić się do przechylenia szali zwycięstwa w walce z patogenami na stronę ludzi. Stworzona z wykorzystaniem metod bioinżynierii bakteria potrafi je samodzielnie odnaleźć i zniszczyć.

2. Raport USDA nt. stanu biotechnologii rolniczej w Chinach, Tajwanie, Tajlandii, Japonii, Brazylii, Chile, Meksyku, Nowej Zelandii, RPA, Ghanie, Nigerii, Senegalu, Tunezji, Maroku, Arabii Saudyjskiej.

3. Indie:

– Naukowcy zachęcają do większej akceptacji roślin gm w rolnictwie, w których upatrują rozwiązania problemu zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego KLIK;

– Przedstawiciele Monsanto zachęcają by w kwestii GMO Rząd podejmował decyzje na podstawie dowodów naukowych KLIK;

– Biedni potrzebują GMO KLIK;

– Minister rolnictwa – Sharad Pawar: „nasz kraj powinien skorzystać z GMO w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego” KLIK.

4. Chiny:

– Rozgorzała debata na temat GMO po tym jak jeden z generałów Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej zakwestionował politykę władz, które coraz szerzej otwierają swój rynek dla handlu i uprawy modyfikowanych roślin KLIK;

– Chiny na rozdrożu KLIK. Niezdecydowanie decydentów co do organizmów genetycznie modyfikowanych może doprowadzić do upadku branży agrobiotechnologicznej. Badania i rozwój w międzynarodowych koncernach nie zostaną ograniczone tylko dlatego, że Chiny będą sprzeciwiać się tej technologii. To tylko wzmocni zagraniczne firmy;

– W Chinach oficjalnie dopuszczono do produkcji tylko dwa gatunki roślin genetycznie modyfikowanych: papaję oraz bawełnę KLIK.

5. Indonezja. Rolnicy oczekują szerszego wykorzystania biotechnologii w opracowywaniu nowych odmian roślin KLIK.

6. Filipiny:

– Czego najbardziej obawia się Greenpeace. Aktywiści na ścieżce wojennej z naukowcami KLIK. Dla Greenpeace Filipiny stały się ważnym celem ataków anty-GMO. Powodem są starania naukowców o wprowadzenie na rynek bakłażana odpornego na szkodniki oraz trwające doświadczenia Złotego Ryżu. Greenpeace obawia się, że nowe odmiany okażą się dużym sukcesem, a to byłoby dużą porażką ich dezinformacyjnej kampanii;

– Filipiny stały się linią frontu w walce o GMO KLIK;

– Organizacja rolnicza Stowarzyszenie Rolników i Rybków domaga się od rządu by wsparł rolników poprzez dostęp do produktów biotechnologicznych KLIK. Prezes stowarzyszenia stwierdził, że genetycznie modyfikowane rośliny są imperatywem w celu ograniczenia skutków niedoborów wody, zmian klimatu, walki ze szkodnikami oraz zwiększonego zapotrzebowania na żywność.

7. Bangladesz:

– Naukowcy z Narodowego Instytutu Badań Rolniczych (BARI) są coraz bliżej uzyskania zgody na dopuszczenie bakłażana Bt do uprawy KLIK. W lipcu badacze złożyli do komitetu eksperckiego (NTCCB) wyniki z 7 lat badań polowych, eksperymentów toksykologicznych, etc. NTCCB stwierdził, że bakłażan Bt nie stanowi ryzyka dla zdrowia i środowiska. Pozostała jeszcze decyzja Narodowego Komitetu Bezpieczeństwa Biologicznego (NCB) i rolnicy będą mogli korzystać z nowej odmiany bakłażana odpornego na szkodniki;

– W międzyczasie Sąd Najwyższy oddalił dwie skargi organizacji anty-GMO, domagających się zakazu uprawy bakłażana Bt KLIK.

8. Afryka. GMO – strach przed nieznanym KLIK.

9. Ghana:

– W trzech nowych lokalizacja rozpoczęły się testy polowe transgenicznego ryżu Bt, bawełny Bt oraz wspięgi Bt KLIK. Geny Bt zapewniają roślinom odporność na szkodniki;

– Widoczny postęp w rozwoju nowych odmian GM KLIK.

10. Kenia:

– Czas najwyższy skończyć z tą propagandą i znieść zakaz importu GMO KLIK. To godne pożałowania, że mimo dobrze udokumentowanych zysków jakie przynosi uprawa odmian GMO na całym świecie, aktywiści anty-GMO nie mają najmniejszego zamiaru porzucić swych dezinformacyjnych kampanii, które prowadzą przeciw pożytecznej technologii;

– Genetycznie modyfikowana kukurydza o zwiększonej tolerancji na suszę będzie dostępna dla rolników od 2017 roku? KLIK.

11. Tanzania. Hodowcy oczekują pozytywnej decyzji Rządu w sprawie pozwolenia na przeprowadzenie pierwszych doświadczeń polowych transgenicznej kukurydzy KLIK.

12. Uganda:

– Zakończył się pierwszy rok doświadczeń polowych genetycznie modyfikowanej kukurydzy (Bt) odpornej na szkodniki. Transgeniczne odmiany wykazywały niemal 100% odporność co uznać należy za duży sukces KLIK. Jeśli pozostałe eksperymenty będą równie pomyślnie, nowa odmiana może pojawić się na polach już w 2017 roku;

– Trwa debata o genetycznie modyfikowanych bananach odpornych na wirusową chorobę zwaną czarna sigatoka KLIK.

13. USA:

– Firmy agrobiotechnologiczne pracują nad nowymi odmianami roślin odpornych na herbicydy KLIK. DuPont zamierza wprowadzić na rynek sorgo (Inzen Z) odporne na inhibitory ALS. DowAgrosciences opracowuje linie odporne na 2,4-D o nazwie Enlist. Monsanto tworzy odmiany odporne na Dicamba – soja i bawełna Xtend. Syngenta i Bayer tworzą odmiany odporne na inhibitor HPPD;

– W stanie Waszyngton rozgorzała gorąca debata przed zbliżającym się referendum w sprawie znakowania żywności GM KLIK Jak się szacuje koszt wprowadzenia wymogu znakowania będzie oznaczać wzrost wydatków na żywność od 200 do 520$ na gospodarstwo domowe rocznie KLIK;

– Na Hawajach co jakiś czas grupki mieszkańców protestują przeciw GMO oraz firmom agrobiotechnologicznym, które zadomowiły się na wyspach (45 firm nasiennych), na których prowadzą doświadczenia polowe. Protestujący zapominają jednak, że są one jednymi z największych pracodawców na Hawajach oraz wnoszą wymierne korzyści dla lokalnej gospodarki KLIK;

– Ponad 200 ekspertów i rolników z 16-tu krajów uczestniczyło w sympozjum poświęconemu stanowi regulacji prawnych obejmujących organizmy genetycznie modyfikowane KLIK. Specjaliści są zgodni, iż przepisy dotyczące dopuszczania nowych roślin GM na rynek muszą być ulepszone, tak by nie dochodziło do asynchronicznej autoryzacji odmian;

14. Kanada. Rząd zapowiada wzrost inwestycji w sektor agrobiotechnologii w celu zwiększenia konkurencyjności prowincji Saskatchewan KLIK.

15. Meksyk. Wystartowała kampania informacyjno-edukacyjna na temat biotechnologii rolniczej KLIK.

16. Australia – Tasmania. Lokalne władze rozpoczęły dyskusję nt. utrzymania zakazu upraw odmian GMO na terenie stanu, który kończy się w przyszłym roku. Producenci z branży spożywczej są podzieleni KLIK.

Poczynania przeciwników GMO

1. Organizacja Feriends of the Earth rozpoczęła kampanią wymierzoną w producentów lodów. Powodem jest wykorzystywanie przez producentów syntetycznej wanilii uzyskanej dzięki inżynierii genetycznej KLIK. Ciekaw jestem kiedy aktywiści zaczną domagać się wycofania z rynku rekombinowanej insuliny, która stanowi obecnie podstawę leczenia cukrzycy na całym świecie.

2. Wandale znów dali o sobie znać tym razem na Hawajach. Nieznani sprawcy wycięli maczetami około setki genetycznie modyfikowanych drzewek papai. Właściciele prywatnej plantacji ocenili straty na 3000 $. Policja poszukuje sprawców KLIK.

Inne

1. GMO a skażenie kukurydzy mykotoksynami KLIK. Ziarna kukurydzy często skażone są groźnymi dla zdrowia mykotoksynami (naturalne toksyny produkowane przez grzyby). Żerujące na roślinach szkodniki zwiększają ryzyko i stopień porażenia grzybami. Liczne badania polowe potwierdziły, iż genetycznie modyfikowane odmiany kukurydzy odporne na szkodniki (z genami białek Bt) zawierają znacznie mniejsze ilości aflatoksyn i fumonizyn w ziarnie, w porównaniu do konwencjonalnych odmian.

2. Od kilku lat jesteśmy informowani o tym, że sytuacja pszczół miodnych jest dramatyczna z powodu zjawiska masowego wymierania pszczół (CCD). Niektóre organizacje anty-GMO (np. Greepeace) twierdzą, że przyczynia się do tego uprawa GMO (co jest nieprawdą). Niemniej informacjom prasowym o CCD przeczą liczne informacje płynące np. od pszczelarzy: „Warmińsko-mazurscy pszczelarze oceniają ten sezon jako wyjątkowo udany (…) – poinformował prezes Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy w Olsztynie Józef Zysk.” KLIK PL. „Zysk przyznał w rozmowie z PAP, że w jego ponad 40-letniej karierze pszczelarskiej tak udanego sezonu jeszcze nie było.”

3. Czy drzewa GMO ocalą nasze lasy? KLIK. Eksperci dyskutują o socjoekonomicznych oraz środowiskowych skutkach sadzenia drzew genetycznie modyfikowanych. Ciekawy artykuł.

4. Czynniki historyczne i kulturowe leżące u źródła podziałów występujących pomiędzy Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi w podejściu do organizmów genetycznie modyfikowanych KLIK. Artykuł w The Economist.

5. Dlaczego Fundacja Billa i Melindy Gates wspiera projekt Złotego Ryżu KLIK.

6. Afryka powinna z ostrożnością korzystać z GMO, jednak w obliczu sytuacji panującej na kontynencie nie może sobie pozwolić na całkowite ignorowanie tej technologii KLIK.

7. Polska znalazła się dopiero w trzeciej dziesiątce państw UE pod względem poziomu innowacyjności KLIK PL.

8. Powróćmy na chwilę do tematu genetycznie modyfikowanego łososia AquaAdvantage. Ciekawa dyskusja założyciela firmy AquaBounty – Elliot Entisa z dziennikarzem i krytykiem inżynierii genetycznej Poulem Greenbergiem KLIK.

9. Polak potrafi! Wywiad z zespołem naukowym z Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii UG-GUMed przed europejskim finałem iGEM (International Genetically Engineered Machine) KLIK PL. Trzymamy kciuki.

10. Europejczycy są znacznie mniej sceptyczni do GMO niż stara się nam to przedstawiać KLIK. Tak przynajmniej wynika z badań socjologicznych.

11. Opinie ekspertów:

– „Sprzeciw wobec uprawy GMO w Europie jest rodzajem szaleństwa” – Ann Glover – główny doradca naukowy Jose Barosso (przewodniczący Komisji Europejskiej) KLIK W innym wywiadzie stwierdziła, że „nie korzystanie z GMO w obliczu klęsk głodu jest nieetyczne” KLIK;

– Prof. Solomon Bamidele (dyrektor Narodowej Agencji Rozwoju Agrobiotechnologii): „Biotechnologia jest kluczem dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego światu” KLIK;

– Wayne Parrott (University of Georgia): „żywność GMO jest bezpieczna i nie powoduje negatywnych skutków dla zdrowia” KLIK.

12. W sprawie GMO naukowcy osiągnęli konsensus: żywność GM jest bezpieczna KLIK. Teraz czas na zmianę sposobu prowadzenia debaty publicznej.

13. Hodowcy coraz szerzej wykorzystują jedno z najnowszych osiągnięć nauki jaką jest interferencja RNA (RNAi) w celu opracowania nowych odmian o polepszonych cechach agronomicznych FILM.

14. Żywność GMO i szczepionki: śmiercionośny wirus paniki KLIK.

15. Ankieta. Czy uprawa GMO zwiększa bioróżnorodność? KLIK. Już teraz ok. 40% lądów na Ziemi ludzkość przeznacza pod uprawę roślin użytkowych. Do roku 2050 zapotrzebowanie na żywność podwoi się. Jeśli chcemy sprostać temu wyzwaniu, a jednocześnie nie chcemy przeznaczać kolejnych połaci ziemi pod uprawy, należy zwiększyć plony. GMO może w tym pomóc KLIK.

16. Dlaczego winorośle GMO byłyby cool? KLIK. Biorąc pod uwagę, że w uprawie winorośli wymiana odmian następuje bardzo rzadko ich genetyczna modyfikacja narzuca się wręcz sama.

17. Świecące króliki – dlaczego są ważne KLIK. Genetycznie modyfikowane króliki to część projektu, którego celem jest opracowanie techniki produkcji leków w ciele zwierząt.

18. Historia dwóch pomidorów KLIK. Zacznijmy od tego, że produkty GMO okazały się niebywałym sukcesem. Dzięki biotechnologii rolniczej rolnicy zwiększyli plony, otrzymali nowe narzędzia do walki ze szkodnikami. Dzięki biotechnologii ulepszamy odmiany zmieniając ich wartości odżywcze (np. dodajemy witaminy). Rośliny genetycznie modyfikowane stały się najszybciej adoptowaną technologią w historii ludzkości, a dokonały tego w niecałe dwie dekady.

19. Prawda o GMO – debata na łamach Boston Review KLIK. Zachęcam do przeczytania dyskusji naukowców o genetycznie modyfikowanych organizmach, zarówno zwolenników jak i sceptyków.

20. Nie jestem złą matką tylko dlatego, że karmię swoje dziecko żywnością GMO i konwencjonalną KLIK. „Czy nie uważam siebie za kiepską matkę skoro nie karmię swego dziecka żywnością organiczną/ekologiczą? Nawet nie domyślacie się ile razy słyszałem takie pytania.” Ciekawy wpis naukowca z dziedziny nauk o żywności oraz szczęśliwej matki.

21. Strzykawki, maski gazowe, żywność Frankensteina: wizualizacja debaty o GMO KLIK.

22. Genetycznie modyfikowane zwierzęta: dlaczego ich potrzebujemy, aktualne projekty oraz ocena ryzyka KLIK.

23. Obrazek miesiąca: zniszczona plantacja genetycznie modyfikowanych papai w regionie Puna (Hawaje).