Na biegunkę – koza.

Ten blog to zapewne źródło informacji o GMO dla wielu czytelników. Przynajmniej mam cichą nadzieję, że tak jest. Być może państwa zaskoczę, ale sam również czerpię z niego nowe informacje, głównie dzięki niektórym komentarzom. Niejednokrotnie zdarza mi się przygotowywać wpis na temat, w którym nie jestem specjalistą. W takim wypadku, przygotowywanie nowej notki zmusza mnie do poszerzania wiedzy, na co być może nie miałbym czasu gdybym nie prowadził tego bloga. Podobnie sprawa ma się z dzisiejszym wpisem. Kto z państwa zdaje sobie sprawę z tego, że chroniczna biegunka jest zaraz po zapaleniu płuc najczęstszą przyczyną zgonów wśród dzieci do 5 roku życia? Ze wstydem przyznaję, że do niedawna wydawało mi się, że to raczej niegroźna „dokuczliwość”.

Jak podaje WHO z powodu przewlekłych biegunek, w samym 2011 roku życie straciło około 1,8 miliona dzieci. Głównymi przyczynami są infekcje wirusowe (rotawirusy) oraz bakteryjne (głównie E. Coli). Ostre biegunki doprowadzają do zaburzenia gospodarki wodnej oraz wypłukiwania elektrolitów z organizmu. Skutkuje to silnym odwodnieniem, co jest szczególnie groźne dla małych dzieci. W wielu przypadkach dochodzi do śmierci dziecka czy zaburzeń rozwoju, pozostawiając dzieci z fizycznymi i mentalnymi defektami na całe życie.

Walka z tą przypadłością polega na zapobieganiu oraz leczeniu. Brak dostępu do czystej wody, niski poziom sanitarny, niedożywienie. Wiele czynników sprzyja rozwojowi tej choroby. Stosowanie leków przeciwbiegunkowych i szczepień również może pomóc w redukcji problemu. Wszystko niby proste i łatwe do zrealizowania. Tylko, że nadal ponad milion dzieci rocznie umiera z powodu chronicznych biegunek.

Jak wspomniałem, metod walki jest kilka. Swoje trzy grosze postanowili również dołożyć biotechnolodzy. W tym przypadku, a jakże, wykorzystali inżynierię genetyczną. Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego zainteresowali się białkiem o nazwie lizozym. Jest to enzym o charakterze bakteriobójczym, który przyczynia się do rozkładu ściany komórkowej bakterii. Lizozym obecny jest w dużych ilościach, w mleku karmiących kobiet, natomiast jest go niewiele w mleku zwierząt, np. krów. Lizozym uczestniczy w budowaniu odporności immunologicznej u niemowląt. Pełni również kluczową rolę w rozwoju mikroflory bakteryjnej przewodu pokarmowego, sprzyjając rozwojowi korzystnych szczepów bakterii oraz redukując populacje bakterii patogennych.

Badacze wykorzystali ludzki enzym, który został wprowadzony do organizmu kóz. Założyli oni, że konsumpcja mleka zwierząt z ludzkim lizozymem może przyczynić się do redukcji problemu ostrych biegunek. Lizozym człowieka został wykorzystany, ponieważ każdy z nas spotkał się z tą molekułą, w związku z powyższym potencjalne negatywne efekty oddziaływania tego białka będą minimalne. Koza, jako obiekt transformacji genetycznej, została wybrana ponieważ jest hodowana w wielu rejonach świata i bardzo często jest to jedyne zwierzę obecne w gospodarstwach domowych wielu krajów rozwijających się (a tam biegunki stanowią największy problem). Mleko kóz jest również lepiej tolerowane przez osoby, które nie mogą spożywać mleka krowiego.

Już w 1999 roku naukowcom udało się z sukcesem zmodyfikować kozy. Mleko transgenicznych zwierząt zawiera 270 mg/l enzymu, co odpowiada 68% białka obecnego w mleku karmiących kobiet. Przeprowadzono szereg doświadczeń in vitro oraz in vivo, w których potwierdzono, że ludzkie białko obecne w mleku kóz wykazuje właściwości antybakteryjne. Kolejnym etapem badań nad skutecznością mleka modyfikowanych kóz, były testy na świniach. Są to zwierzęta o najbardziej zbliżonej budowie układu pokarmowego do ludzi. Mleko świń zawiera niewielkie ilości lizozymu. W marcu ukazała się publikacja podsumowująca wyniki badań na tych organizmach. Karmienie młodych świń mlekiem kóz zawierających lizozym, u których wywoływano biegunki przyczyniało się do poprawy kondycji tych zwierząt. Zwierzęta łagodniej przechodziły chorobę oraz szybciej powracały do zdrowia. Ludzki lizozym pozytywnie wpływał na morfologię układu pokarmowego, zwierzęta takie miały mniejszą ilość uszkodzeń tkanek. Świnie były w znacznie mniejszym stopniu odwodnione. Zwiększona była liczba limfocytów oraz ilość cytokin (substancji zapobiegających stanom zapalnym). W kale obserwowano większą ilość korzystnych bakterii z grup Lactobacillus i Bifidobacteria.

Oprócz testów na skuteczność mleka genetycznie modyfikowanych kóz na walkę z biegunkami, przeprowadzano liczne badania wpływu karmienia mlekiem na zdrowie karmionych zwierząt. W dotychczas przeprowadzonych badaniach nie odnotowano negatywnego wpływu.

Naukowcy potwierdzili, iż mleko kóz zawierające ludzki lizozym jest skutecznym sposobem walki z ostrymi biegunkami. Nic nie wskazuje na to, by stosowanie tego mleka w karmieniu dzieci zagrożonych tą chorobą miało nie odnieść podobnego skutku. Nie ma również obaw o bezpieczeństwo spożywania mleka z ludzkim lizozymem, ponieważ każdy z nas miał z nim kontakt i nie stwierdzono by powodowało negatywne skutki czy np. alergie. Mleko transgenicznych kóz ma poza tym wiele zalet w porównaniu do konwencjonalnych metod zwalczania biegunek, czyli farmakoterapii. Leki mogą ochronić dzieci tylko przed częścią objawów. Zwiększyć skuteczność leczenia można poprzez zastosowanie całego spektrum różnych leków, co w biednych krajach często jest bardzo utrudnione. Mleko kóz to tani (czy wręcz darmowy) i wydajny sposób zapewnienia kompleksowej ochrony przed biegunkami.

Kolejne plany naukowców to zbadanie czy mleko genetycznie modyfikowanych kóz może efektywnie zapobiegać zachorowaniom na biegunkę. Następnie prowadzone będą próby kliniczne na ludziach, w celu potwierdzenia skuteczności leczenia mlekiem z ludzkim lizozymem. Te badania mają zostać przeprowadzone na uniwersytecie medycznym w Brazylii, kraju w którym jest wiele dzieci dotkniętych tym problemem.

Modyfikowane kozy, a w szczególności mleko tych zwierząt, zapewne nie rozwiąże całkowicie problemu chronicznych biegunek. Jednak nawet jeśli miałoby ono pomóc choćby kilku procentom z 1,5 miliona dzieci, które rocznie umierają z tego powodu, to chyba warto kibicować tego typu projektom i wspierać naukowców.

Consuming Transgenic Goats’ Milk Containing the Antimicrobial Protein Lysozyme Helps Resolve Diarrhea in Young Pigs,
Goats’ milk with antimicrobial lysozyme speeds recovery from diarrhea