Bowman vs. Monsanto

Według organizacji zwalczających GMO, chronione prawem patentowym odmiany nasion modyfikowanych genetycznie doprowadziły amerykańskich rolników do wyzysku i uzależnienia od korporacji. Można skomentować to w jeden sposób, kolejny raz oponenci tej technologii manipulują opinią publiczną i mijają się z faktami, nawet w tej zdawałoby się „oczywistej” kwestii.

W Stanach Zjednoczonych, gdy rolnik chce uprawiać odmiany roślin genetycznie modyfikowanych, musi podpisać z firmą nasienną specjalną umowę/porozumienie licencyjne. Gdy w kolejnym sezonie nadal chce wysiewać GMO, umowa musi zostać odnowiona. Jeśli użyje do tego celu nasion zachowanych po poprzednim sezonie, złamie zasady umowy. Jednym słowem, co roku musi kupować materiał siewny od firmy hodowlanej. Wydawałoby się, że to istne barbarzyństwo. Mógłbym nawet z tym się zgodzić, gdyby nie pewien szczegół. Podobne ramy prawne obejmują także i nasiona konwencjonalnych roślin, które od lat znajdują się pod ochroną praw autorskich (tzw. Plant Viariety Protection Act), a co jeszcze ciekawsze również mogą podlegać patentowaniu.

Prawo patentowe oraz obowiązujące umowy licencyjne związane z materiałem siewnym odmian GMO budzą od lat kontrowersje. Jest to jeden ze sztandarowych „argumentów” organizacji zwalczających GMO. Tym zasadom prawnym sprzeciwiają się głównie organizacje rolników organicznych. Jest to o tyle ciekawe, że rolnicy „ekologiczni” nie podlegają pod te regulacje, bo najzwyczajniej w świecie odmian GMO nie uprawiają. Przyznam, że nie znam żadnego oficjalnego stanowiska jakiejkolwiek organizacji rolniczej w USA, która sprzeciwiałaby się otwarcie zasadom licencji obejmujących materiał siewny transgenicznych odmian.

Według przeciwników, rolnicy uprawiający GMO są niemal neo-niewolnikami, wyzyskiwanymi do ostatniego centa przez potężne korporacje. Kto się nie podporządkuje ten ląduje na ławie oskarżonych w sądzie (a te jako przekupione sprzyjają bogatemu). Rozpowszechniane są informacje o tym, że Monsanto gnębi rolników w sądach, a spraw tego typu są niemal tysiące. Prawda jest jednak zupełnie odmienna. Do roku 2012 było łącznie 144 przypadków naruszenia prawa patentowego obejmującego odmiany GMO. W sądach rozpatrywano tylko 9 takich spraw. Należy pamiętać przy tym, iż firma Monsanto, każdego roku sprzedaje swoje nasiona ok. 250000 rolników, co odpowiada takiej samej ilości podpisanych umów licencyjnych. Pomnóżmy to przez 16 lat (odmiany GMO są uprawiane od 1996 roku) i mamy łącznie ok. 4 milionów porozumień. To chyba nie wymaga większego komentarza.

Organizacje rolników organicznych twierdzą, że odmiany GMO zagrażają ich działalności. W 2012 roku złożyli nawet w tej sprawie pozew przeciwko firmie Monsanto. Wspominali w nim o tym, że poprzez patentowane nasiona GMO firma ta może pozywać ich do sadów i domagać się od nich wysokich odszkodowań. Sędzia odrzucił pozew z prostej przyczyny. Skarżący (a było ponad 400 podmiotów prawnych) nie potrafili wykazać, by firma ta kiedykolwiek dopuściła się czynów, które jej zarzucali lub by istniało w ogole takie zagrożenie. Ich obaw nie potwierdzają także pewne ciekawe fakty. Wydawałoby się, że w kraju takim jak USA, gdzie uprawia się odmiany GMO na ogromnych obszarach, rolnictwo organiczne powinno niemal nie istnieć (przynajmniej wierząc w tezy oponentów). A prawda jest taka, iż w kraju tym rolnictwo organiczne ma się świetnie, stale się rozwijając. Od roku 2002 (czyli w erze dominacji odmian GMO) liczba gospodarstw „ekologicznych” wzrosła w USA aż o 240%.

Kończmy więc ten przydługi wstęp. Obecnie w USA znów głośny stał się temat „wyzysku” jaki firma Monsanto prowadzi na rolnikach. Sąd Najwyższy rozpatruje obecnie spór Vernona Bowmana z firmą Monsanto. Kłopoty tego 75-cio letniego rolnika z firmą Monsanto rozpoczęły się gdy zaopatrzył się on w nasiona soi, w lokalnym elewatorze, do którego zdarzało mu się już wcześniej sprzedawać własne płody rolne. W miejscu tym można nie tylko sprzedać ziarno, ale również je zakupić, ale do każdego celu tylko nie do wysiewu. Pan Bowman postąpił jednak wbrew tym zasadom. Wysiał on zakupione w elewatorze nasiona soi, w których znajdowały się duże ilości nasion typu RoundupReady (odmiany odpornej na glifosat), która podlega ochronie patentowej. Rolnik zebrane nasiona wysiał na kolejny rok. I proceder ten powtarzał przez kolejnych kilka sezonów.

Pan Bowman w wywiadach czy sądzie nie ukrywał, iż umyślnie namnażał nasiona soi odpornej na glifosat. Wydawało mu się, iż może to robić, ponieważ materiał zakupił w elewatorze, a nie od przedstawiciela firmy Monsanto. Zanim sprawa trafiła na wokandę Sądu Najwyższego rozpatrywana była w dwóch sądach niższej instancji, w których zapadały niekorzystne wyroki dla rolnika. Do niedawna spór ten nie budził zbyt wielu emocji. Po wniesieniu przez Pana Bowmana sprawy do Sądu Najwyższego, zainteresowały się nią organizacje zwalczające GMO, oferując swą pomoc w walce z gigantem. Pan Bowman stał się narzędziem, do wywoływania kolejnych kontrowersji wokół GMO.

Firma Monsanto domaga się 2,6 miliona dolarów odszkodowania z tytułu naruszenia prawa patentowego. Ostateczny werdykt ma zapaść w czerwcu. W przypadku zapadnięcia niekorzystnego wyroku dla firmy Monsanto, może on spowodować poważne implikacje w systemie ochrony autorskiej obejmującej nasiona odmian genetycznie modyfikowanych. Podejrzewam, że Sąd Najwyższy wyda niekorzystny wyrok, ale dla Pana Bowmana. Jedni (a może większość) stwierdzą, że znów potężna korporacja dzięki swym wpływom wygrała w sądzie, a część osób powie, że doszło do złamania prawa, a jak wiemy tego typu działanie nie popłaca.

The Curious Case of Vernon Bowman