Po co to GieEmO – drzewka cytrusowe odporne na HLB

HLB to skrót od nazwy choroby, którą na język polski można by przetłumaczyć jako „zielenienie cytrusów”. Właściwa nazwa choroby to Huanglongbing (HLB) z chińskiego Zaraza Zielonego Smoka. Choroba ta wywoływana jest przez szczepy bakterii Candidatus Liberibacter asiaticus, a roznoszona jest przez mszyce. Bakterie powodują, że wiązki przewodzące w roślinie są blokowane, w związku z czym zaburzony lub zablokowany jest transport wody i substancji odżywczych w roślinie. Charakterystycznym objawem choroby jest to, że owoce nie dojrzewają (stąd potoczna nazwa) oraz stają się gorzkie.

Jak do tej pory nie istnieje skuteczny sposób zwalczania czy zapobiegania tej chorobie. Walka polega głównie na usuwaniu porażonych drzewek z plantacji lub oprysku plantacji sporymi ilościami pestycydów skierowanych przeciw mszycom. Choroba ta została pierwszy raz zidentyfikowana w roku 2005, bardzo szybko się rozprzestrzenia i obecnie występuje już chyba w każdym kraju, w którym znajdują się plantacje cytrusów, od obu Ameryk, poprzez Azję po sporą część Afryki. Jest to obecnie najpoważniejsza choroba drzewek cytrusowych zagrażająca całemu przemysłowi produkcji tych owoców. Na samej Florydzie wartość tej gałęzi gospodarki warta jest bagatela 9 miliardów dolarów. Tylko w ciągu ostatniego roku stwierdzono, że 43% drzewek cytrusowych zostało zainfekowanych bakterią wywołującą HLB. W związku z tym, plantatorzy i firmy hodowlane zwróciły się do naukowców, by pomogli znaleźć jakieś rozwiązanie tej sytuacji. Na szczególną uwagę zasługują dwa projekty, w których zastosowano różne podejścia (oczywiście oba wykorzystują inżynierię genetyczną).

Pierwsze z podejść zakładało walkę ze szkodnikiem roznoszącym bakterie, czyli mszycami. Tym projektem zajmują się naukowcy z Genewy (wśród nich Polka Ewa Borejsza-Wysocka), którzy otrzymali kilka drzewek wykazujących różny stopień odporności na mszyce. W tym celu badacze (fitopatolodzy i mikrobiolodzy) najpierw zidentyfikowali serię naturalnie występujących insektycydów, które następnie po kolei umieszczano w modelowej roślinie, jaką jest pomidor. Najbardziej interesujące z nich były następnie umieszczane w drzewkach cytrusowych. Naukowcy mają zamiar przeprowadzić pierwsze testy polowe najbardziej obiecujących roślin jeszcze w tym roku. Producenci pomarańczy z niecierpliwością czekają na ich rezultaty.

Drugi z projektów prowadzony jest w laboratoriach Texas Agrilife Research. W tym przypadku za cel naukowcy upatrzyli sobie bakterie powodujące chorobę HLB. Projekt prowadzi Dr Erik Mirkov. Od początku naukowcy mieli na względzie to, że konsumenci są niechętnie nastawieni do modyfikacji genetycznych roślin. W związku z tym zamierzali wykorzystać geny, które kodują białka powszechnie spożywane przez ludzi. Do tego celu wykorzystali geny pochodzące ze szpinaku. Po wprowadzeniu wybranego genu do drzewek cytrusowych uzyskały one różny poziom odporności na bakterię, aby wzmocnić efekt w roślinach umieszczono drugi gen.

Na dziś badacze dysponują już czwartym pokoleniem transgenicznych drzewek. Zmodyfikowano dwie komercyjne odmiany grejpfruta (RioRed, RubyRed) oraz dwie odmiany pomarańczy (Hamlin, Marrs). Projekt wchodzi obecnie w fazę długich i kosztownych testów, których celem jest uzyskanie niezbędnych informacji dla urzędów (USDA) wydających zgodę na dopuszczenie danej odmiany na rynek. Obejmują one badania na szczurach, pszczołach, wodnych bezkręgowcach oraz niektórych gatunkach ptaków. Przewiduje się, że zajmie to ok. 3-4 lat.

W roku 2010 panel naukowy zwołany przez najbardziej prestiżową akademię naukową na świecie, mianowicie National Academy of Science, stwierdził, iż badania Dr Mirkov’a „są największą nadzieją” w walce z HLB.

Zachęcam również do obejrzenia wywiadu z głównym wykonawcą projektu Dr Erik Mirkov’em, który opowiada o swoim projekcie.

Florida to Test Cornell’s GMO Citrus Trees, Spinach could be weapon against citrus scourge, GM citrus trees show HLB disease resistance