GMO: Komentarz

Mój komentarz do wczorajszej debaty o GMO w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie.

Ogólne wrażenia mam bardzo pozytywne. Ciekawa była sama formuła spotkania, która polegała na przedstawianiu pewnych faktów dotyczących GMO, które następnie były komentowane przez zaproszonych gości. Po wypowiedziach ekspertów, była możliwość zadania kilku pytań przez osoby z widowni. Sama formuła została skrytykowana przez dr Stankiewicza (socjolog), który był jednym z zaproszonych gości. Nie za bardzo zrozumiała była dla mnie ta uwaga, ponieważ istnieją różne formy debat. Jedne angażują bardziej publiczność, drugie mniej inne wcale. Akurat ta debata miała taką formułę i chyba należy po prostu się dostosować do wymagań organizatorów, a nie krytykować. Niestety czas debaty był ograniczony i nie każdy mógł najzwyczajniej zadać choć jedno pytanie, w tym również ja (o co do organizatorów pretensji nie mam).

Do formuły debaty i dyskusji nie potrafili się również zastosować obecni wśród widowni przeciwnicy GMO. Z założenia publiczność miała zadawać pytania ekspertom, niestety ich wystąpienia polegały na wygłaszaniu swoich poglądów na tematy często nie związane bezpośrednio z tematem dyskusji, w czym wyróżniła się Pani Lena Huppert z Koalicji Polska Wolna od GMO oraz Panie które jej towarzyszyły. Oczywiście spodziewałem się tego typu aktywności przeciwników GMO, która nie polega na dyskusji czy wymianie poglądów, a jedynie na wygłaszaniu swojego stanowiska i rzucaniu oskarżeń.

Nie to jednak było najgorsze. Nie podobało mi się, że wspomniane Panie nie tylko nie potrafiły dostosować się do formuły prowadzonego spotkania, ale wręcz starały się zaburzać dyskusję. Minimum kultury wymaga, by nie przeszkadzać osobie, która w danym czasie się wypowiada. Natomiast nagminnie, powyższe Panie przeszkadzały i wykrzykiwały rożne hasła, gdy głos zabierał profesor Malepszy czy dr Sławomir Sowa (którzy są zwolennikami upraw GMO). Nie zauważyłem takiej aktywności powyższych Pań ani nikogo innego z sali, gdy głos zabierała dr Lisowska (przeciwna GMO), na przykład.

Zdziwiła mnie również postawa dr Piotra Stankiewicza, który jest socjologiem i humanistą. Wydawało mi się, że jako socjolog doskonale powinien sobie zdawać sprawę jaką siłę oddziaływania mają słowa używane w debacie. W moim odczuciu jego głos nie powinien odzwierciedlać poglądów żadnej ze stron, a być on powinien jedynie obserwatorem i komentatorem sporu który istnieje wokół GMO. Niestety widoczna była jego niechęć do tej technologii. Większość wypowiedzi dr Stankiewicza można by sprowadzić do sformułowania, że naukowcom ufać nie można, że biotechnolodzy nie są wiarygodni a technologia stwarza ryzyko, którego nie da się przewidzieć. Niezrozumiałe było dla mnie stwierdzenie dr Stankiewicza, że każdy biotechnolog z założenia, jest uwikłany w jakiś konflikt interesów z korporacjami. Czy Pan dr Stankiewicz zapomina o biotechnologach pracujących na polskich uczelniach oraz w polskich instytutach naukowych? To również są biotechnolodzy i nie pracują oni dla żadnej korporacji, a ich badania i działalność jest sponsorowana przez nas, podatników.

Wygłaszając często swoje stanowisko, biło od dr Stankiewicza niewiedzą w kwestiach o których się wypowiada. Przykład? Wypowiedź o ryzyku stosowania leków jako przykładu, że nie zawsze muszą być one bezpieczne. Dr Stankiewicz stwierdził, iż istnieją setki leków, które wycofano z rynku chociaż początkowo traktowano je jako bezpieczne. Na pytanie z widowni aby podał choć kilka nazw takich leków, nie potrafił wymienić nazwy ani jednego. Myślę, że będąc socjologiem zdawał sobie sprawę z użycia słowa „setki”. Na pewno mniejsze wrażenie zrobiłoby na widowni użycie sformułowania/zwrotu „kilka”. Dr Stankiewicz zapomniał również nadmienić, że oprócz tych kliku wycofanych leków, istnieje cała masa (tysiące? dziesiątki tysięcy?) leków, nierzadko bez których, niektórych ludzi być może już by na tym świecie nie było. Szkoda, że nie potrafił dostrzec istnienia przytłaczającej ilości zalet stosowania leków i farmaceutyków, a skupił się jedynie na wyolbrzymianiu ryzyka ich stosowania, przenosząc to na grunt upraw GMO.

Na koniec chciałbym skomentować kilka uwag wygłaszanych przez Dr Katarzynę Lisowską. Siedząc na sali miałem chęć zadawania jej pytań co chwilę, czy komentowania tego co mówiła. Uważam, że w kilku kwestiach dopuściła się do drobnych manipulacji, ale bardzo zręcznych. Jak na przykład wytknięcie raportowi ISAAA, tego że organizacja ta jest wspierana przez firmy agrobiotechnologiczne. Dziwni mnie fakt, że dr Lisowska, która najwidoczniej skrupulatnie przestudiowała listę organizacji wspierających ISAAA przeoczyła to, że jest ona również wspierana przez Rząd Kenii, UNICEF, Cornell University, Ministerstwo rolnictwa Filipin, UNECA/ECA, Amerykański Departament Rolnictwa. Myślę, że to dosyć istotna informacja, całkiem nieprzypadkowo pominięta przez Panią Katarzynę.

Chciałem również skomentować słowa Pani dr Lisowskiej o tym, jakoby obecnie uprawiane odmiany GMO nie dawały żadnych korzyści dla konsumentów, a jedynie służą czerpaniu zysków przez firmy sprzedające ich nasiona. Otóż weźmy pierwszy z brzegu przykład, najbardziej znanej kukurydzy MON810. Kukurydza ta jest odporna na szkodnika omacnicę prosowiankę. Inwazja tego szkodnika na konwencjonalne uprawy nie tylko powoduje straty w plonie ale również osłabia same rośliny, przez co stają się one bardziej podatne na atak innych patogenów, w tym grzybów. Grzyby wytwarzają mykotoksyny, które są związkami rakotwórczymi, a ich obecność w ziarnach zbóż jest dużym problemem w rolnictwie. Odmiana MON810, odporna na omacnicę prosowiankę, zawiera znacznie mniejsze ilości tych rakotwórczych substancji w porównaniu do odmian konwencjonalnych. Jak widzimy odmiana taka daje korzyści również i konsumentom.

Bardzo często dr Katarzyna Lisowska starała się do tematu upraw GMO „wrzucać” problemy rolnictwa w ogóle nie związane z tą technologią. Przykładem miało być tutaj powstawanie wielkoobszarowych gospodarstw w Paragwaju, które powodują upadek małych gospodarstw rolnych. Przyczyną miałyby być uprawy soi GMO. Należy sobie jednak zadać pytanie, czy gdyby uprawiano tradycyjne odmiany soi to czy do tego typu zjawiska by nie dochodziło? Soja, niezależnie czy GMO czy tradycyjna, nadał byłaby uprawiana na ogromnych powierzchniach przyczyniając się do upadku małych gospodarstw. Przykładem takich zmian może być również Polska, jak się szacuje do roku 2020 w Polsce zniknie około 370 tysięcy małych gospodarstw rolnych i to nie z powodu GMO. Tak wygląda dzisiejsze rolnictwo, jest to produkcja żywności na dużą skalę, która pociąga za sobą zmiany o których mówiła Pani dr Lisowska, jednak nie ma to związku z GMO.

Podsumowując. Gratuluję i dziękuję organizatorom za tę debatę. Myślę, że dzięki niej sporo osób mogło sobie wyrobić zdanie o GMO. Warto również zastanowić się nad kontynuowaniem rozmów i debat o GMO. Można było zauważyć, że temat ten budzi wiele emocji i jest bardzo złożony. Być może warto zorganizować całą serię rozmów podzielonych na kategorie tematyczne, tak by móc bliżej przybliżyć określone kwestie związane z GMO.

Po zakończeniu debaty można było podchodzić do wyznaczonego miejsca i przyklejać paski w trzech kolorach, które miały odzwierciedlać nasze stanowisko wobec GMO. Zielone paski na „TAK”, czerwone na „NIE” oraz żółte „NIE WIEM”. Pozytywnie zaskoczyła mnie ilość zielonych pasków, która była większa od liczby pasków czerwonych. Spodziewałem się ujrzeć tablice oklejone na czerwono. To chyba dobry prognostyk, tym bardziej, że wśród publiczność dużą część stanowili jednak ludzie młodzi.

A jakie są Państwa wrażenia po debacie? Co się podobało a co nie? Czy dowiedzieli się Państwo czegoś nowego o GMO? Czy debata pozwoliła na rozwianie pewnych wątpliwości? Być może wręcz przeciwnie, stali się Państwo jeszcze bardziej sceptyczni wobec tej technologii? Ciekaw jestem Państwa opinii.